استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده علوم انسانی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران. (نویسنده مسؤول)
چکیده: (1008 مشاهده)
زمینه و هدف:بر اساس آیات و روایات، خرید و فروش اشیاء متنجس حرام شمرده شده است. از جمله این اشیاء متنجس، عضو جدا شده از بدن انسان زنده و اعضای بدن میت است. این مقاله به دنبال بررسی خرید و فروش (بیع) اعضای بدن انسان مرده در موارد مقصوده عقلائیه است. مواد و روشها: این پژوهش یک مقاله توصیفی تحلیلی است. ملاحظات اخلاقی:ملاحظات اخلاقی در نگارش این پژوهش رعایت شده است. یافتهها:با بررسی این نصوص این نتیجه حاصل گردید که علت حرمت، نجاست ذاتی جسد فاقد روح و عدم مالیت آن و نوع استفاده آن در گذشته است، زیرا عدهای این اعضا را برای خوردن استفاده میکردند. از اینرو خرید و فروش عضو بدن برای این مقصود حرام شد. بسیاری فقهای امامیه فتوی بر حرمت خرید و فروش اعضای بدن انسان زنده و مرده دادهاند. در روزگار ما با تغییر زمان و مکان و تغیر در بهرهبرداری از اعضای بدن که برای امور پزشکی است، هدف نجات جان انسانی دیگر میباشد. از اینرو بیع اعضای بدن دارای مصلحت خواهد بود. بنابراین عدهای از فقها نظریه هبه یا هدیه اعضای بدن را مطرح کرده و با این عقد، اهداء عضو بدن انسان (زنده یا مرده) را جایز شمردند. در کنار این نظریه بعضی بیع اعضای بدن انسان زنده را نیز جایز میدانند، اما در خصوص انسان مرده قائل به حرمت هستند. نتیجهگیری:خرید و فروش با تکیه بر اطلاق ادله مجوزه بیع، بناء عقلاء و قاعده دفع ضرر، جایز است.