پژوهش حاضر با تمرکز بر قاعدهی فقهی «ضمان ید» به بررسی مسئولیت ناشی از تصرف غیرمجاز در مال غیر و انطباق آن با مسائل نوین فناوریهای مالی غیرمتمرکز میپردازد. قاعده ضمان ید که ریشه در بنای عقلا، سیرهی مستمر مسلمانان و حدیث «علی الید ما أخذت حتی تؤدیه» دارد، در فقه امامیه بهعنوان مبنای کلی ضمانت مالی پذیرفته شده و در حقوق مدنی ایران نیز انعکاس یافته است. تحلیل منابع نشان میدهد که این قاعده نه تنها در حوزهی مدنی بلکه در حوزهی کیفری نیز قابلیت انطباق دارد؛ بهگونهای که عنصر تقصیر یا عمد شرط تحقق ضمان نیست و صرف استیلا بر مال غیر موجب مسئولیت مدنی میشود، در حالی که در فرض عدوان یا قصور، مسئولیت کیفری نیز متصور است. در بخش کاربردی، سناریوی سرقت داراییهای دیجیتال از یک پلتفرم وامدهی غیرمتمرکز به دلیل وجود باگ در قرارداد هوشمند بررسی شد. نتایج نشان داد که توسعهدهندگان اصلی پلتفرم بهعنوان متصرفان اعتباری اولیه، در صورت اثبات قصور یا تقصیر، مشمول قاعده ضمان ید خواهند بود و علاوه بر مسئولیت مدنی، مسئولیت کیفری نیز متوجه آنان میشود.
safapoor A, shahin fard K. Legal Jurisprudential Analysis of the Guarantee Rule in Determining Criminal Liability of Decentralized Lending Platforms. ILR 2025; 6 (4) : 6 URL: http://ilrjournal.ir/article-1-311-fa.html
.png)
